(Bức họa “Hoa diên vĩ” của Van Gogh)
1. Tình người họa sỹ
Vũ Đan Thành
Tình người họa sỹ đa đoan
Anh tô sắc nắng cho vàng nhớ nhung
Bức tranh phác thảo lạnh lùng
Có nàng thiếu nữ lưng tròng chứa chan.
Mà sao như thấy ngút ngàn
Tình anh nhỏ lệ để nàng ướt mi
Mắt nàng muốn nói điều chi
Hay là gió đã cuốn đi cuộc tình.
Phải chăng người ấy vô hình
Hay nàng đang ngự tim mình anh ơi
Anh đưa tay vẽ bầu trời
Nào đâu chiếc lá rụng rơi xuân về
Chỉ nàng thiếu nữ mải mê
Ngắm nhìn chốn lạ tái tê căn phòng
Của người họa sỹ long đong
Cả đời mắc nợ phải lòng ai đây.
2. Những bức họa Vicent Van Gogh
Vũ Đan Thành
Những bức họa
Hình chân dung ngài bác sỹ
Màu tím ngả nghiêng cánh đồng hoa diên vĩ
Lúa mỳ và loài hoa hướng dương rực rỡ
Kỷ lục của những lần đấu giá. (1)
Đắt giá làm gì khi người họa sỹ đã tạ thế từ lâu
Ba mươi bảy tuổi đầu
Trong bệnh tật và đói nghèo
Hai ngàn bức họa của ông
Gần nửa được bàn tay ông hoàn thiện.
Những bức tranh về trời sao, hoa lá, mây giăng…
Những bức họa hình chân dung đàn ông và phụ nữ
Những gam màu đất nung
U trầm
Uẩn khuất trong gian nhà lạnh lẽo thời gian…
Vicent Willem Van Gogh
Bao nhiêu bức tranh ông đã bán
Bao nhiêu tiền ông kiếm được
Thật nhỏ nhoi
Còn nỗi u hoài của ông không gam màu nào diễn tả được.
Ông cũng chẳng biết người đời ca tụng ông – một thiên tài hội họa
Ông cũng chẳng biết niềm vui
Của những kẻ thắng trong các cuộc đấu giá những bức họa của mình
Với mức giá chẳng thể tin.
Ông mất từ hồi chả mấy ai người
Đã biết đến tên ông.
(1) Một số bức tranh “Chân dung Bác sĩ Gachet”, “Hoa diên vĩ” và “Hoa hướng dương” của Vicent Van Gogh đã được đấu giá với mức giá kỷ lục là: 129,7 triệu, 97,5 triệu và 71,8 triệu đô la Mỹ.
3. Những mảng màu thời gian
Vũ Đan Thành
Những mảng màu Hà Nội thời gian
Tôi nhìn qua nét vẽ chẳng dịu dàng
Tranh Bùi Xuân Phái trắng đen
Mà vẫn như thấy từng gam màu
Thời gian
Lắng đọng.
Những bức họa giản đơn như là tôi có thể tự vẽ ra
Chỉ khi ngắm kỹ các bức hình mới thấy trắng trong tuyệt tác
Như những âm thanh trầm mặc bổng trầm
Vô hình
Vô tình
Tôi ngơ ngác.
Phố trong tranh như là lác đác cánh hoa rơi
Hà Nội như hóa rồng sau từng nét vẽ và những mảng màu đơn côi
Người họa sỹ đã lang thang bao nhiêu ngày phố vắng
Để tìm ra những điều thầm lặng
Thăng hoa
Tan ra.
Chiều tím trong tranh chỉ là mầu đen sẫm
Mà sao như đầm ấm đến lạ lùng
Mùa thu trong tranh chỉ như là ngơ ngác
Em gái Hà Nội chỉ với mỗi nhánh hoa đã đủ đẹp rồi
Tôi mang vần thơ đi lang thang trong Hà Nội phố
Tìm những mảng màu mà ông đã đi qua.
Tôi chỉ thấy những ngôi nhà cao vút
Phố phường chật chội
Nghìn nghịt người đông xe cộ vút qua
Những tiếng còi xe và mùi xăng ngây ngấy phả ra
Phố lạ
Tươi lạ.
Tôi cố tìm trong từng khoảng khắc nhịp thời gian
Một mảng màu mùa thu lãng đãng
Nhưng nào thấy
Bởi ông đã mang hết những mảng màu Hà Nội
Vào trong từng mỗi bức họa
Của ông rồi…
4. Bức tranh thêu
Vũ Đan Thành
Em thêu những mảng màu
Chỉ thắm
Từng sợi mềm thấm đượm thời gian
Bức tranh hiện dần qua từng ngày tháng
Bức tranh thêu em căng trong khung
Theo một khuôn hình định sẵn
Nhưng chả bao giờ giống nhau.
Từng cuộn chỉ màu từ ngón tay em đi mau
Và từng bức tranh em treo trên tường
Đợi khách
Phút đợi chờ là những lúc thật dấu yêu
Khi khách mua đi
Căn phòng như trống vắng
Em lại thả hồn vào thêu tranh.
Em vừa xong bức hình lọ hoa thắm
Đóa hoa vàng và từng họa tiết xinh xinh
Bỗng như thấy chiếc bình hoa bị méo
Có chút buồn nào
Chợt dâng trong em như chơi vơi.
Vừa treo bức tranh thêu lên tường em chờ đợi
Đã có một người khách lạ muốn mua ngay
Khách có hay không
Hay đã tìm thấy gì ở chiếc bình chưa hoàn hảo
Em chợt tiếc có gì như đã lỡ
Khách mang đi rồi để lại nỗi chơi vơi…
5. Người đàn bà xa lạ
Vũ Đan Thành
.
Người đàn bà trong bức họa nói gì?
Mà ngoảnh mặt quay đi
Không!
Nàng đang im lặng nghĩ suy
Người đàn bà ấy đang nghĩ gì?
Trong bộ cánh màu xám chì lơ đãng
Đôi mắt buồn lãng đãng nét kiêu sa
Thành phố như mờ xa
Sương sa hay đang tuyết lạnh nhạt nhòa
Nàng hãy nói điều gì để người đời chờ đợi mãi
Ivan Nicolaevich Kramskoi!
Sao ngài cũng không chú thích rõ ràng
Để cho trần gian dấu hỏi
Đôi mắt người đàn bà buồn hay vui?
Nàng đang nhớ nhung hay đang khắc khoải chờ đợi?
Mà nụ cười sớm tắt lịm bờ môi
Ẩn ý gì trong gam trắng màu vôi vắt sau vành mũ dạ
Có phải ngài Ivan Kramskoi
Người họa sỹ
Đang ngồi phía trước dặn dò
Tất cả những đoán mò
Sai bét…
Đơn giản thế mà bao người không hề biết
Người đàn bà đẹp đẽ kiêu sa khi đã được thả hồn vào
Rồi chớp mắt…
Rồi bỗng chợt nhận ra trước mặt
Người họa sỹ nghèo rách rưới vẫn còn cầm chiếc bút lông
Thất vọng khôn cùng
Nàng
Người đàn bà xa lạ đã quay đi!.
(1) “Người đàn bà xa lạ” là tên của một bức vẽ nổi tiếng, được vẽ năm 1883 của họa sỹ người Nga, Ivan Nikolaevich Kramskoi